100 χρόνια από το τηλαρμόνιο - 90 χρόνια από το θέρεμιν (πάει η μουσική μπροστά ή μας γυρνάει πίσω?)

οι μουσικοί ήχοι του μέλλοντος δημιουργήθηκαν πολύ πιο πρίν απο ότι νομίζουμε. η πρώτη προσπάθεια για ένα ηλεκτρονικό μουσικό όργανο πήρε τη μορφή του τηλαρμόνιου.εφευρέτης του τηλαρμόνιου (ή δυναμόφωνου) ήταν ο αμερικανός Thaddeus Carcill. για να δημιουργήσει ένα όργανο δυνατό σήμα σκέφθηκε, χρειαζόταν να παράγεται αρκετός ηλεκτρισμός. μια δυνατή γεννήτρια θα μπορούσε να παράγει αρκετό ηλεκτρισμό άρα και αρκετή μουσική. η ιδέα ήταν ότι αν είχε πολλές γεννήτριες κατάλληλου μεγέθους, θα μπορούσε να τις αναβοσβήνει ή και να τις συνδυάζει για να παράγει μουσική. το μουσικό σήμα στη συνέχεια θα μεταβιβαζόταν μέσω τηλεφωνικών γραμμών στην άκρη των οποίων θα βρισκόταν ένα χωνί, περίπου όπως το γραμμόφωνο. το τελικό αποτέλεσμα ζύγιζε 200 τόνους, ξεκίνησε ελπιδοφόρα με επιδείξεις-συναυλίες στη μασσαχουσέτη κα τη νέα υόρκη αλλά εγκαταλήφθηκε κυρίως λόγω των διαμαρτυριών των πελατών τηλεφωνίας. οι τελευταίοι παίρνανε να μιλήσουνε και ακούγανε στο ακουστικό τους μουσική τηλαρμονίου εξαιτίας των μπλεγμένων γραμμών(!) η παρακαταθήκη από αυτή την εφεύρεση βέβαια ήταν η ιδέα του ενισχυτή ήχου που θα διαδοθεί αρκετά αργότερα.

τηλαρμονίστας πάνω από το keyboard....

και απο πίσω.. the music factory

στη συνέχεια πολλά όργανα επιχείρησαν να αλλάξαν το πρόσωπο της μουσικής. το κλαβιολίνο,το μαρξόφωνο, το οντιολίνο...

ένα οντιολίνο (μουσειακό έκθεμα)

...προφανώς απέτυχαν και έχουν οριστικά περάσει στην ιστορία καθώς όχι μόνο δεν ακούγονται στον άρη, όπως ήλπιζαν οι δημιουργοί τους αλλά ούτε καν στον πλανήτη γη. ξεχωριστή μνεία ωστόσο αξίζει το θέρεμιν. εφευρέτης του θέρεμιν ήταν ο ρώσος λέβ τέρμεν [ en: léon theremin - ru: Лев Термен, 1896-1993], αρχική πρόθεση του οποίου ήταν να δημιουργήσει μια τηλεόραση. τo θέρεμιν ήταν εξαιρετικά ασυνήθιστο γιατί ήταν το πρώτο όργανο που σχεδιάστηκε για να παίζει χωρίς να το αγγίζεις.

ο λέβ τέρμεν κάνει θαύματα με τις αντέννες

αλλάζοντας τη θέση των χεριών ως προς την οριζόντια κεραία ελέγχεται η συχνότητα του ηχητκού σήματος. όμοια, αλλάζοντας τη θέση των χεριών ως προς την κεραία σε σχήμα θηλιάς, αλλάζει η ευρύτητά του, δηλαδή το volume. για την περιπετειώδη ζωή του τέρμεν θα επανέλθω κάποια άλλη στιγμή, καθώς προέχει ένα οπτικακουστικό ντέμο απο θέρεμιν με συνοδεία πιάνου εδώ. θερέμιν έχουν χρησιμοποιήσει μεταξύ άλλων οι portishead, o beck, οι led zeppelin και τα πιο γνωστά θέρεμιν ακούγονται στο 'good vibrations' των beach boys.

{***}

το ζήτημα είναι ότι ενώ όλα αυτά ήταν πολύ ωραία και πρωτοποριακά, σήμερα το μέλλον έχει ήδη προσγειωθεί δίπλα μας. παρα τις δυνατότητες που προσφέρουν το podcasting, το sampling και τόσα άλλα, επιμένουν να μας εθίζουν σε έναν ήχο συντηρητικό και πάνω απ’ όλα business-friendly. γιατί ενώ έχει όλη την τεχνολογία στα πόδια της η alison g o l d f r a p p εμφανίζεται στη σκηνή να παίζει ένα θέρεμιν? τι θα έλεγαν μουσικοί οραματιστές όπως ο τέρμεν για τη σημερινή στασιμότητα? πόσοι δεν ακούσαμε άκεφα τις τελευταίες δουλειές του κ.β. ή του μιχάλη δέλτα? είναι τα σεξπιστoλοειδή kaiser chiefs μουσική του 21ου αιώνα? μήπως είναι οι βαμπιρέλες τύπου rolling stones? είναι τελικά o μεταμοντερνισμός στη μουσική ένα απύθμενο no future? εύχομαι όχι. και εξακολουθώ να ελπίζω πως σύντομα θα ακούσω κάτι που θα ξυπνάει τη φαντασία μου με υλικά από ένα ολοκαίνουργιο μέλλον.και μπορώ να περιμένω μέχρι το έτος 2525. πηγές: guardian 15/10/2004, 04/03/2006, bbc radio 4, all about theremin at thereminvox.com, για το τηλαρμόνιο @ obsolete.com , wikipedia.